Apostolisch Genootschap heeft geen apostel meer

Het Apostolisch Genootschap gaat verder zonder apostel. Daarmee breekt de protestantse denominatie met een lange traditie.

door Lodewijk Dros, in Trouw, 18 april 2022, 14:38

Op Paaszondag zijn in de Rotterdamse Doelen twee leiders aangesteld voor het Apostolisch Genootschap: Nanda Ziere en Marten van der Wal. Het duo markeert een belangrijke verandering in het genootschap, dat zeven decennia een eenhoofdig leiderschap had. Dat waren allemaal mannen, die ‘apostel’ werden genoemd. Ziere en Van der Wal zijn geen apostelen, maar ‘eerstverantwoordelijk voorgangers’.

Het Apostolisch Genootschap is tegenwoordig de meest vrijzinnige onder de ruim tien Nederlandse kerken die zich ‘apostolisch’ noemen. Het kerkgenootschap, ontstaan rond 1830 in Engeland, kreeg in 1946 een Nederlandse ‘apostel’ die zichzelf ‘het aanrakingspunt met de Eeuwige’ noemde. God en apostel werden inwisselbare begrippen. Zijn foto hing aan de muur bij de gelovigen, die hun apostel toezongen ‘Mijn God als Apostel, voor Hem kniel ik neer’.

De kerk, die indertijd met zo’n 20.000 leden groter, maar onbekender was dan bijvoorbeeld de Lutherse kerk, ging van orthodox naar vrijzinnig-humanistisch. Maar ze behield haar apostel en de aan hem verschuldigde eerbied.

Als opgroeien in Noord-Korea

Over het opgroeien in het genootschap schreef Renske Doorenspeet in 2020 Apostelkind. Haar autobiografische boek riep veel herkenning op bij lotgenoten. Trouw-recensente Marijke Laurense: “Wie Apostelkind leest, waant zich geregeld in maoïstisch China of Noord-Korea, gelet op het absolute gelijk dat de charismatische ‘Oom Apostel’ zich als eigentijdse Christus aanmat”.

Het Apostolisch Genootschap trok het boetekleed aan en excuseerde zich voor de ‘miskenning, beknelling en emotionele pijn’ waar de geloofsgemeenschap verantwoordelijk voor was geweest.

Doorenspeets boek heeft ook effect gehad op het vaarwel zeggen van het apostelschap. “Al voor het verschijnen van Apostelkind voerden we gesprekken over ‘hoe verder met ons genootschap”, zegt Viola Lindeboom van het Apostolisch Genootschap. “Maar de nieuwe koers werd wel versneld door het boek. Het was een katalysator.”

Nieuwe hoeders

Nanda Ziere (53) en Marten van der Wal (41) zijn nu de ‘hoeders van ons gedachtegoed’, zegt Lindeboom. Zij dragen zorg voor ‘inspiratie, verdieping en nabijheid’.

De oudere generatie is opgevoed met een mannelijke, gezagvolle apostel aan de top. Bij hen roept het opgeven van de apostel wel wat gemengde gevoelens op, aldus Lindeboom. “Ze hebben er vertrouwen in, maar missen het eenpersoonsrichtpunt. Gelukkig zijn ze grote veranderingen wel gewend.”

Het Apostolisch Genootschap telt in Nederland zo’n 10.000 leden en enkele duizenden ‘sympathisanten’.

Lees ook:

Renske Doorenspeet publiceerde in 2020 haar autobiografische boek ‘Apostelkind’. Het geeft een onthutsend beeld van opgroeien in een Apostolisch gezin. “Je hebt te zwijgen als de Heer spreekt.”