Een collectieve identiteit kan problematisch worden. Bijvoorbeeld als je je volledig verliest in een groep, iets wat je terugziet bij nationalistische, ideologische of religieuze fanatici. Maar het geeft tegelijkertijd ook geborgenheid en houvast. En dan is het pijnlijk als die vastigheid op losse schroeven komt te staan.
Dit verwarrende proces staat centraal in de film ‘Goodbye Lenin’ die ik gisteren weer eens zag. Deze Duitse tragikomedie speelt zich af rondom ‘die Wende’. Een van de hoofdrolspelers (de moeder) raakt in coma op een historisch ogenblik: vlak voor de val van de Berlijnse Muur. Als ze ontwaakt, probeert haar zoon Alexander de omwenteling van communisme naar kapitalisme voor haar te verbergen. Om haar te beschermen. Want de emotionele schok zou te groot voor haar zijn.
De zoon haalt andere familieleden en vrienden over om het spel mee te spelen. Dit levert hilarische taferelen op. Moeders slaapkamer wordt omgebouwd tot een DDR-‘paradijs’ met oud DDR-meubilair. Visite vertoont zich in oude DDR-kleding en krijgt typisch DDR-voedsel voorgeschoteld. Twee buurkinderen zingen (tegen betaling uiteraard) een DDR-strijdlied voor de moeder, en de zoon maakt zelfs nieuwsbulletins voor haar om het oude DDR-sprookje in stand te houden.
Uit alle macht doet de omgeving net alsof hun oude land, de DDR, nog bestaat. Om zo vast te kunnen houden aan een oude identiteit. En om niet teveel verwarring te veroorzaken. En dat doet me toch weer denken aan de Apostelkinderen. Ook wij groeiden op in een systeem met een sterke eigen identiteit. Natuurlijk anders dan de DDR, maar wel degelijk zeer gesloten en alomvattend.
De APG-slaapkamer zouden we kunnen vullen met een Dientafel (waarop schalen met gehaakte kleedjes, een waterkan en bloemstuk), APG-geschenken van de Zusters (verzilverde potjes, suikerpot met lepel, peper- en zoutsetjes) en van de kinderen (schommelstoelen, bureaus, naaisetjes, spelletjes), APG-leesvoer (Hartensuitingen, De Zegen van de Twijfel, Jeugdrichtlijnen), oude gordijnen (waar in het najaar Blauwe Jurken van worden gemaakt), en een badkamer ensuite met speciaal apostel-toilet. Het Embleem hangt aan de muur, en de Apostelfoto pronkt op het nachtkastje.
En elke dag zouden er bijeenkomsten zijn, kringen, koren, diensten. Ieder ‘samenzijn’ zou worden geleid door een Middelpunt, dat notules zou maken, het verslag naar de Voorganger zou sturen, en bij ‘problemen’ ook naar de Oudste en Apostel. Elke dag wordt er een ander koor gevraagd (kleuter- en kinderkoor, jongens- of meisjeskoor, jeugd- of bejaardenkoor; mannenkoor of het gewone Zangkoor) om de Apostel te bezingen, als Christus van deze tijd. ’s Avonds zouden we kunnen luisteren naar een van de apostolische cantates, of naar de stem van de Apostel die ons waarschuwt voor besmettingen van buitenaf, ons wekelijks ‘vrijspreekt’ van onze dagelijkse misstappen, en aanspoort de ‘Christusgezindheid’ over de wereld te verspreiden. De dag zou worden afgesloten met een gebed: ‘Lieve Vader, die we op z’n schoonst leren kennen als onze Geliefde Apostel. Wij hebben weer een fijne dag gehad. Amen.’
Maar zo is het niet gelopen. Als je het APG-systeem verliet, dan bestond het opeens niet meer. Je ontwaakte uit een coma, en werd wakker in een wereld waarin de Tweede Wereld actief werd weggepoetst. Door jezelf (vanwege de verwarring, angst, loyaliteit en schaamte), door de de APG-top (die sinds 2001 materiaal liet vernietigen, opdracht gaf tot het herschrijven van de liederen, en de complexe realiteit overgoot met een zoete zingevingssaus), en door vasthoudende leden (‘je ziet het verkeerd’ en ‘het geheugen is onbetrouwbaar’ en ‘het is nu anders’), gesteund door onwetende BN-ers die (tegen betaling uiteraard) voor het Genootschap inspirerende lezingen verzorgen over overgave en autonomie, over de liefde en de roze bril, over eenzaamheid en herinneringen, over de zin van het leven, en natuurlijk over de toekomst.
Best een makkie. Want iedereen leek het spel mee te spelen, decennia lang. Maar juist het collectieve zwijgen en actief ontkennen van deze gedeelde identiteit heeft tot veel verwarring onder Apostelkinderen geleid, zo blijkt uit de brieven van lezers van mijn boek.
Als ‘Goodbye Lenin’ dus. Maar dan net even anders.
…..
Heel bijzonder.
Maar zo is het wel degelijk.
Dank je wel Renske. Voor al jouw geweldige blogs
Groetjes
En zo is het maar net. Ik heb vorige week eens zitten snuffelen in literatuur over de DDR: de overeenkomsten met het ApGen zijn groot.
Weer bedankt voor je post!
Ik zie die kamer helemaal voor me, wat een vreselijk idee hahaha. Inderdaad een super vergelijking met Goodbye Lenin! Dat kasteel van het ApGen in Frankrijk lijkt me hier heel geschikt voor! Werkt helend en het wordt vast heel ”fijn” ?
Kasteel in Frankrijk?!?
https://idzo.eu/?fbclid=IwAR17cwIheH4gZrVdRoVb8JoRcIbow3a20G53f74zjnb9y_GH71u3fA_5zeE
Hier meer info over het Apostolische Landhuis (kasteeltje) waar je zingevings vakanties kunt boeken!
Zullen we het bij de feiten houden. Het kasteel is eigendom van stichting IDZO. Het Apgen heeft een hypothecaire lening verstrekt aan die stichting tegen marktconforme rente. De bestuurders hebben uit eigen zak een achtergestelde lening verstrekt waardoor het pand gekocht kon worden.
Het kasteel is dus niet van het ApGen.
Over feiten gesproken: het kasteel is van de stichting IDZO, een initiatief van het Apostolisch Genootschap.
Een ANBI zelfs, met als doelstelling:
“Het op beleefbare concrete wijze invulling geven aan het ideaal van Het Apostolisch Genootschap: “In liefde werken aan een menswaardige wereld”.
En als beleidsplan:
“De stichting organiseert meerdaagse ontmoetingen om de aandacht te vestigen op de apostolisch cultuur zoals deze wordt onderhouden door Het Apostolisch Genootschap, gevestigd in Baarn (www.apgen.nl). Zij doet dit onder andere door in deze ontmoetingen te zoeken naar nieuwe belevingsvormen en innovatieve vormen van participatie. Een wezenlijke element is daarbij dat er op een ontspannen recreatieve, sportieve, educatieve en spirituele wijze activiteiten met de deelnemers worden ondernomen. Deze activiteiten zijn nadrukkelijk ook bedoeld om niet-leden van het genootschap samen met leden kennis te laten nemen van bovenvermelde apostolische cultuur.”
Bron: https://idzo.eu/over-ons/anbi/
Formeel is het kasteel dus niet van het Apostolisch Genootschap, maar de praktijk en de doelstellingen tonen iets heel anders aan.
Vestzak-broekzak.
Weten bezoekers van de zingevingsweken van IDZO dat het Apostolisch Genootschap de initiator is, vraag je je af?
En “Apostelkind” boek voor het communisme: “Street without a Name” van Kapka Kassabova: https://www.theguardian.com/books/2008/jul/05/saturdayreviewsfeatres.guardianreview27 (ik ben geen Nederlandse vertaling tegengekomen).
Volgens mij ook van toepassing op andere denominaties (al dan niet apostolisch). ik heb een zelfde ervaring met en bij de Nieuw Apostolische kerk. Daar was de apostelverering in de jaren 70 en 80 ook groot (inclusief foto aan de muur) en had ik als kind ook echt het gevoel dat ik heel anders was dan andere kinderen op school en in mijn omgeving. Ook was er elke avond in de week een activiteit (fluitclubje, godsdienstles, kinderkoor, natuurlijk de weekdienst en vanaf je veertiende in de getuigenarbeid). Kortom veel overeenkomsten. In de jaren 90 en begin jaren tien waaide er een frisse wind door NAK-Nederland door apostel Sepers, maar die is erg tegengewerkt en heeft een eigen weg gezocht. Hij heeft ook een zeer interessante blog (www.gerritsepers.com)
Ja, mee eens. Er zijn zeker overeenkomsten! Met een paar grote verschillen:
1) over andere denominaties is veel meer bekend (muv de NAK dan) Zelfs over een kleine groep als de ‘Bruderhof’ of de ‘Brethren’ zijn tientallen boeken verschenen, en is er openbare info. Het apostolische verhaal is decennia verborgen gebleven;
2) het APG geeft binnen de muren een heel ander plaatje / praatje dan buiten de muren;
3) het APG wil maatschappelijk aan de weg timmeren en doet dat met name door (goedbetaalde) BNers in te huren voor mooie lezingen, die vaak van niks (willen?) weten.
Mooie blog weer en ook herkenbaar. Goodbye Lenin is een schrijnend verhaal. Met n vleugje humor. Maar dat was het leven van een Apostelkind ook.
Ook te zien: the children act, (KPN TV pluspakket zender 202, DRAMA) over een Jehova’s getuige jongeman die uittreed en daarna houvast zoekt. Nederlands, Engels ondertiteld.
Heel herkenbaar voor (ex) apostelkinderen.
Dankjewel Renske,
na het lezen van je boek heeft mijn geloof en mijn vertrouwen in het AG een flinke knauw gekregen. Je wekelijkse blog geeft nu een soort van houvast, maar ik ben er nog lang niet uit. Alles wat diep weggestopt zat, komt naar boven, dromen, slecht slapen, kort voor de kar zijn. Ik verwacht hierin niet de enige te zijn.
Das Leben der Anderen past beter. Over de stasi.
Vandaag excuses van de bestuursvoorzitter https://nos.nl/artikel/2351921-apostolisch-genootschap-biedt-excuses-aan-na-publicatie-boek.html.
Vermoedelijk is bestuursvoorzitter gewoon een eufemisme voor apostel
en moeten we dientengevolge gaan spreken van Bestuursvoorzitterlijk Genootschap af te korten tot BesGen
In 1992, vijf jaar nadat we het apgen moesten verlaten, bezochten mijn vrouw en ik de wereldpremière van de Russische opera ‘Life with an idiot’ van de componist Alfred Schnittke op een libretto van Viktor Jerofejev.
De opera – waarin de idioot sterke gelijkenis vertoonde met Lenin – werd om begrijpelijke redenen voor het eerst uitgevoerd in de Amsterdamse Stopera.
Het verhaal in het kort:
‘Door omstandigheden moest een echtpaar een gek in huis nemen. Dat ging er aanvankelijk heel gemoedelijk aan toe, maar na verloop van tijd nam de idioot het hele huis over en bepaalde wat er gebeurde. Uiteindelijk vermoorde de idioot de vrouw en vertrok met de noorderzon. Toen de man zich met zijn verhaal meldde bij de wacht, werd hij opgenomen in het gekkenhuis.’
Mijn vrouw en ik waren diep onder de indruk van deze opera die door Rostropovitsj werd gedirigeerd. We waren blij dat we nog een kaartje konden bemachtigen voor een van de laatste voorstellingen, want we wilden deze indringende opera nogmaals zien en horen.
Wij vergeleken toen ons apostolische leven met een ‘Life with an idiot’ en waren blij dat we ervan verlost waren.
Ik heb nog wel een parallel met een communistisch regime. Er is een heel sterke regie op uitingen naar de buitenwereld, dat zou je ook censuur kunnen noemen. Er is een klein groepje auteurs, veelal verbonden aan de Van Oosbreestichting, zoals Brand, Meester (he, zou dat toeval zijn) en nog wat usual suspects als Tijdeman. Een weekbrief zul je op internet niet vinden. En ik heb best goed gezocht. En een liedboek met uitgeschreven teksten kon ik ook niet vinden. Dat niet-communiceren over het genootschap een bewuste keuze is, kan ik bewijzen.
Uit een interview van Trouw met Brand uit 1992:
“Aangezien alle denkbeelden volgens het genootschap aan veranderingen onderhevig zijn, staat er over het genootschap weinig op schrift. De wekelijkse ‘hartsuitingen’ van de apostel vormen dan ook het belangrijkste houvast voor een weergave van de recente geschiedenis van het genootschap. Deze ‘weekbrieven’ vormen tevens het uitgangspunt voor de erediensten in den lande en in enkele immigrantengemeenten in Zwitserland, Australie, Zuid-Afrika, de Verenigde Staten en Canada.” bron: https://www.trouw.nl/nieuws/intiem-genootschap-te-kijk~b2c23fa5/
En ik vond tussen de spullen van mijn ouders nog een brochure, ook uit 1992 met een voorwoord van J.L. Slok
“Deze brochure geeft enige informatie over de belangrijkste levensbeschouwelijke uitgangspunten, de interne organisatie en de werkwijze van Het Apostolisch Genootschap. Wat we als apostolischen beleven, de ervaringen van onze ziel, valt echter niet in woorden weer te geven. Bovendien zijn we ons ervan bewust, dat deze beschrijving een voorlopige is, een momentopname in een dynamisch denkproces. Waar inzichten worden vastgelegd, dreigt het gevaar dat ze tot eeuwige waarheden worden verheven. Dan treden stagnatie en verstarring op.”
Dat is dus bewuste censuur op uitingen bestemd voor de buitenwereld. Er moet bovendien een strikte al dan niet afgedwongen cultuur bestaan om interne documentatie niet te delen op instagram, facebook, of andere media. Hoe valt het anders te verklaren dat niemand uit puur enthousiasme of frustratie niet een keer een foto van een “Ons Weekblad” heeft gedeeld?