De Sint was ons gisteren niet vergeten. Surprises, gedichten, cadeautjes, de hele rataplan. En buiten op de deurmat lag nog een extra verrassing: een pakket dat duidelijk niet door de brievenbus paste. Het was een boek, opgestuurd door een lieve lezer van mijn boek ‘apostelkind.’ Ik heb haar nooit ontmoet, maar ze vond dat ik dit boek (getiteld ‘Leven in Liefde’, hierna ‘LiL’) in mijn bezit moest hebben. Als broodnodige aanvulling op mijn apostolische archief.
Het LiL-boek van november 2020
Nieuwsgierig sloeg ik het LiL-boek open. Het is net gepubliceerd, een paar weken geleden. Voor buitenstaanders is het een soort luxe scheurkalender vol Happinezz-bespiegelingen. Voor Apostolischen is het een ‘Jubileumboek’. Dit voorjaar is het immers 75 jaar geleden dat Apostel Slok senior zich afsplitste van de internationale apostolische beweging, en een eigen koers ging varen, samen met zijn 30.000 Nederlandse volgelingen, wat 5 jaar later leidde tot de oprichting van het Apostolisch Genootschap met een eigen Geliefde Leidsman.
Reden dus voor een feestelijk LiL-boek, met voor elke dag een citaat uit de wekelijkse brieven die de apostelen van het Genootschap de afgelopen 75 jaar schreven, voor hun volgelingen, en die 2 keer per week werden voorgelezen in de 100 Gebouwen, verspreid over het hele land. ‘In dit boek vind je 366 betekenisvolle teksten,’ aldus de achterflap van het boek, ‘om de lezers te inspireren positief, bewust en liefdevol te leven.’
De apostolische samenstellers Rob Does (marketingman) en Hans Leeflang (topambtenaar bij de overheid) zijn in het apostolische archief gedoken en waren onder de indruk van de ‘consistente inhoud’ en samenhang van het materiaal: ‘Er is een directe, herkenbare lijn in alle teksten vanaf 1946 tot 2021.’ Volgens hun nawoord geven de volgende sleutelwoorden een goed beeld van de apostelbrieven: ‘aandacht’, ‘zorgvuldigheid’, ‘schoonheid’, ‘verwondering’, ‘mildheid’ en ‘standvastigheid’.
Even was ik in verwarring. Want ook ik heb (voor mijn eigen apostelkindboek) de wekelijkse apostelbrieven bestudeerd. Ook ik was zwaar onder de indruk van de samenhang en de ‘consistente inhoud’. Ook ik ontdekte interessante ‘sleutelwoorden.’ Maar ze komen totaal niet overeen met het lijstje van Does en Leeflang. Sterker nog: de citaten herkende ik ook niet. Dit terwijl ik hetzelfde materiaal heb uitgeplozen. Achterin het boek ‘Leven in Liefde’ staan gelukkig de bronnen vermeld. Het was voor mij dus een kleine moeite de citaten na te zoeken. Maar wederom kwam ik tot andere conclusies…
Op citatenjacht: ‘Er is te veel informatie. Hoe selecteren we?’
Laat ik een paar voorbeelden geven. Op 6 januari bevat het LiL-boek een citaat over informatie: ‘Duizend en één stemmen willen gehoord worden, er is veel te veel informatie. Hoe selecteren we en waar luisteren we naar?’ Klinkt goed. Acceptabel. Maar laat ik teruggaan naar de oorspronkelijke bron: het citaat komt inderdaad uit de ‘Richtlijnen voor de Jeugdarbeid’ (van januari en februari 1987) en ze gaan voornamelijk over de apostolische identiteit, zich verbindend aan de ander, en daarbij luisterend naar apostel Slok junior. Een citaat: ‘Er zijn dingen in het leven die zo essentieel zijn dat je je er helemààl voor moet geven. Een beetje Apostolisch-zijn heeft geen zin: het is àlles of niets! De levensroeping is voor alle mensen hetzelfde: ik ben er opdat God er zijn zal! Die roeping is dus niet iets specifieks voor het Apostolisch Genootschap. Specifiek is wel dat wij in de Apostel de Mond Gods van vandaag mogen kennen en erkennen. Mijn leven is een antwoord op de Roepstem Gods!’ Daar kan ik in het boek van Rob Does en Hans Leeflang dus niets over terugvinden…
Een tweede voorbeeld? Op 21 juli bevat het LiL-boek een citaat over perfectionisme: ‘Het geeft een scheve kijk op de dagelijkse werkelijkheid. (…) een onhaalbaar ideaal (…) staat echt contact met de ander in de weg.’ Met moeite vind ik het citaat in de 13de weekbrief van 1982, die eindigt met een beschrijving van Slok senior over zijn ‘roeping’ als Leidsman in 1946: ‘Christus is er… Men heeft het 2000 jaren geleden willen “begraven” maar het lukte niet om de Liefde, het Leven, te begraven. En dat we nu van deze Opstanding getuigen mogen zijn en beleven.’ Na ruim 20 eeuwen hadden Apostelkinderen het voorrecht hun eigentijdse Christus te kennen: hun eigen apostel Slok was opgestaan. Ook dat citaat is onvindbaar in het LiL-boek.
Eenzaamheid en geestelijke gezondheid
Nog eentje? Het LiL-citaat op 14 augustus gaat over eenzaamheid: ‘Juist als je je eenzaam voelt, heb je behoefte aan contact. Daarvoor is het nodig dat je de ander opzoekt.’ Het citaat komt inderdaad uit een weekbrief van 1981, maar de samenstellers van het LiL-boek negeren de kern van deze weekbrief over de noodzaak van een ‘Levensmeester’ die je helpt, en over de vereenzelviging ‘met het wezenlijke, met de gedachtewereld van de Apostel (…) Zonder deze versmelting, waaruit een nieuwe geboorte kan voortkomen’ ontstaat er geen ‘zielskontakt’ met de ander en geen ‘zinvolle samenleving’. Ook deze eis van overgave aan de Geliefde Leidsman wordt over het hoofd gezien door de samenstellers van het apostolische LiL-boek. Best knap, want vrijwel elk apostolisch schrijfsel bejubelde de heer Slok senior, en later zijn zoon, van 1946 tot 2001.
Nou, een laatste poging dan. Misschien kan ik dit citaat wel vinden. Op 21 september krijgt de LiL-lezer een peptalk: hoe ruimte en innerlijke rust te vinden. Wanneer je met anderen verbindt ‘dan kan je loslaten wat je gevangen houdt en is er ruimte om over je echte verlangens na te denken.’ Dit citaat kan ik vinden in de oorspronkelijke weekbrief van 15 maart 1981, maar de rest van deze weekbrief gaat over de geestelijke gezondheid van apostolischen, suggererend dat zij geen ‘zenuwarts’ nodig hebben maar kunnen rekenen op hun ‘eigentijdse Christus’. Verder deelde Slok senior het wel en wee van een apostolische familie die hun dochter verloor door een verkeersongeluk. In deze weekbrief vertelt hij aan alle volgelingen dat hij de moeder in het openbaar, voor haar hele gemeenschap, had getroost: ‘Ik heb haar hoofd tussen mijn handen genomen, haar een kus gegeven en vrijgesteld van de innerlijke aanklacht tekort geschoten te zijn.’ Slok als psychiater, rechter, en Levensvriend. Ook dat staat niet in het LiL-boek.
‘Manipulation of memory’
Helaas kon ik andere citaten ook slecht (of niet) vinden, maar dat is verklaarbaar, zo lees ik in een reactie van Does en Leeflang over hun bloemlezing voor het LiL-boek: ‘Soms is de tekst van enige tijd geleden, soms actueler, maar altijd actueel gemaakt en passend bij nu.’ En in het nawoord staat: ‘Nergens beweren we de absolute waarheid te kennen.’
Tja.
Geef mij toch maar gewoon de waarheid. Niet mooier gemaakt dan hij eigenlijk was. Niet verpakt in een nieuw sausje. Niet nodig voor mij. Geen geschiedvervalsing, maar gewoon de feiten, de letterlijke teksten, met bronvermelding. Geen beeldvorming maar waarheidsvinding. Hoe pijnlijk ook.
Het herschrijven van de geschiedenis, het bewust achterhouden van informatie, het vervormen van feiten om alles bijzonder te maken voor de eigen leden en acceptabel voor de buitenstaanders… Dat is overigens sektegedrag. En het is tevens typisch apostolisch. Hierdoor bleven leden en ex-leden decennialang in verwarring achter (‘ben ik nu gek?’ en ‘heb ik het wel goed gezien?’ en ‘laten mijn herinneringen me nu in de steek?’) en krijgen ze nog steeds een witgewassen verleden voorgeschoteld. Zoals George Orwell het zo mooi formuleerde: ‘Who controls the past controls the future. Who controls the present controls the past.’
Karen Armstrong, compassie en kennis
Een leven vol leugens. Ik ben er zat van. Daarom zal ik af en toe een herkenbaar en kernachtig apostel-citaat plaatsen op deze website.
Voor degenen die het LiL-boek hebben aanbevolen zonder zichzelf in de genootschapsgeschiedenis te verdiepen. Zo schrijft professor Hans Alma (VU, betaald door Apostolisch Genootschap) over het boek: ‘Leven in Liefde kent een grote diversiteit, maar ook een verrassende samenhang. Het boek biedt momenten van aandacht en verwondering in onze drukke bestaan, en nodigt uit tot een dagelijkse oefening in geloof, hoop en liefde.’ Ik denk niet dat deze hoogleraar de moeite heeft genomen de citaten te controleren, laat staan zelf in het apostolische archief te duiken. Dat hoeft ze ook niet, want haar opdracht is om zich op het heden te richten: zij mag uitzoeken wat het nieuwe label van het Genootschap (‘religieus-humanisme) eigenlijk inhoudt.
En voor de zekerheid zal ik de apostelteksten ook naar het Engels vertalen. Speciaal voor degenen die de Nederlandse taal niet machtig zijn. Want het Genootschap heeft de wereldberoemde Karen Armstrong weten te strikken: zij schreef een inspirerend voorwoord in het apostolische LiL-boek, over compassie, pijn en vergeving. Armstrong is een interessante denker, en met meer dan 20 boeken over verschillende religies is haar oeuvre zeer indrukwekkend. Maar of ze zich heeft verdiept in de apostolische beweging, dat betwijfel ik. En of ze de Nederlandse taal machtig is, dat zou me ook zeer verbazen. Dus speciaal voor haar, en alle andere beroemde buitenstaanders die ‘compassie’ hoog in het vaandel hebben staan: laten we eerst bij ‘kennis’ beginnen.
En voor apostolische leden en ex-leden: laten we elkaar niet meer voor de gek houden. Laten we de feiten onder ogen zien. Dat lijkt me een perfect plan, juist in deze sinterklaastijd, want zo las ik in het AD: ‘Vanaf het vijfde levensjaar is een kind in staat de fantasiewereld van de werkelijkheid scheiden.’ Een zoet sprookje loslaten zal niet makkelijk zal zijn want ‘kinderen kunnen verdrietig zijn, omdat ze een fantasiewereld moeten opgeven. Ze kunnen zich bedrogen voelen.’ Het zij zo. De kleutertijd is voorbij.
